Δεν υπάρχει υπερτουρισμός, προγραμματισμό και υποδομές χρειαζόμαστε. Να εφαρμόσουμε άμεσα ένα πρόγραμμα DMO.
Απαντώντας σε ερωτήσεις μας λίγες μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως νέος αλλά και ο νεότερος ηλικιακά πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Σαντορίνης, ο Αντώνης Παγώνης, απάντησε τα ακόλουθα, αναφερόμενος στα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολούν τόσο τους ξενοδόχους, όσο και το σύνολο των τουριστικών επιχειρήσεων του νησιού.
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 360: Ο κίνδυνος του υπερτουρισμού πόσο και πώς αγγίζει την Σαντορίνη ως προορισμό; Τι σημαίνει για τα ξενοδοχεία και τους ξενοδόχους; Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Αντώνης Παγώνης: Για μας ο όρος “υπερτουρισμός” δεν υπάρχει και τον θεωρούμε αποπροσανατολιστικό προκειμένου να αποφύγουν όσοι τον χρησιμοποιούν και μάλιστα αυθαίρετα και με ευκολία, να αντιμετωπίσουν να διαχειριστούν με σωστό προγραμματισμό τις τουριστικές ροές, να εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα DMO αλλά και να παράσχουν υποδομές για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Εμείς ως ξενοδόχοι δεν στεκόμαστε απέναντι σε επαγγελματικές δραστηριότητες στο νησί, αλλά ζητάμε καλύτερες υποδομές, υπηρεσίες και οργάνωση από πλευράς αρχών. Για μας τα όποια ζητήματα εντοπίζονται στις σοβαρές αδυναμίες που αντιμετωπίζουν οι υποδομές του νησιού μας και η πλήρης απουσία σχεδίου οργάνωσης και διαχείρισης των τουριστικών ροών.
Τ360: Κρουαζιέρες. Πληγή ή ευκαιρία; Ποιά είναι η κατάσταση σήμερα; Πόσο η απόβαση μεγάλου αριθμού τουριστων για λίγες ώρες λειτουργεί αρνητικά στην ποιοτική υποβάθμιση της εμπειρίας των τουριστών των ξενοδοχείων; Ποιές είναι οι σχετικές προτάσεις σας;
Α.Π.: Για εμάς του ξενοδόχους ποτέ καμία τουριστική ροή δεν μπορεί να αποτελεί “πληγή” αλλά τα όποια προβλήματα δημιουργούνται από τον κακό προγραμματισμό. Εμείς λέμε ναι στο berth allocation σε ο,τι αφορά τα κρουαζιερόπλοια, αυτό όμως το σύστημα από μόνο του, δεν θα λύσει τα ζητήματα κακού προγραμματισμού επάνω στο νησί. Και θα σας αναφέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Το σύστημα αυτό θέτει ως όριο τα 8.000 άτομα από τα κρουαζιερόπλοια τη μέρα στο νησί, αριθμός που είναι πολύ υψηλότερος από αυτούς που δέχεται η Σαντορίνη, με τους ψηλότερους μάλιστα από αυτούς τους αριθμούς να αφορούν συγκεκριμένες μέρες της καλοκαιρινής περιόδου. Πιο απλά με το όριο του berth allocation για 200 μέρες τουρισμό, θα είχαμε 1,5 εκ. επισκέπτες από τα κρουαζιερόπλοια το χρόνο, ενώ η Σαντορίνη δέχεται 800-850 χιλιάδες το χρόνο.
Τ360: Τονίζεται το πρόβλημα της επάρκεια υποδομών για την εξυπηρέτηση ενός αυξανόμενου αριθμού τουριστών στο νησί;
Α.Π.: Δυστυχώς, θα επιμείνω στις υποδομές. Η Σαντορίνη πάσχει από την έλλειψη κατάλληλων και επαρκών υποδομών. Η Σαντορίνη δεν έχει λιμάνι, κατάλληλο οδικό δίκτυο, δηλαδή συντηρημένο, ασφαλές, με επικαιροποιημένες κυκλοφοριακές μελέτες, χώρους στάθμευσης, πεζοδρόμια κ.α. Για μας αυτές είναι οι σοβαρές αδυναμίες του νησιού μας που δεν “ταλαιπωρούν” κατοίκους κι επισκέπτες μόνο συγκεκριμένες μέρες του καλοκαιριού αλλά όλο το χρόνο.
Τ360: Ποια είναι τα βασικότερα προβλήματα των ξενοδόχων στην Σαντορίνη; Διαφοροποιούνται ανάλογα με το μέγεθος και την κατηγορία;
Α.Π.: θα έλεγα ότι τα σημαντικότερα προβλήματα των ξενοδόχων της Σαντορίνης είναι κοινά, κι αυτό οφείλεται στο ότι αποτελούν στη συντριπτική τους πλειονότητα μικρές ή πολύ μικρές μονάδες, σε μεγάλο μάλιστα ποσοστό οικογενειακές. Ως εκ τούτων, τα σημαντικότερα προβλήματα θεωρώ ότι είναι η στελέχωση με το κατάλληλο εργατικό δυναμικό αλλά και τα κόστη συντήρησης και λειτουργίας που τελευταία έχουν αυξηθεί κατά πολύ. Κι αυτά είναι ζητήματα που κατά τη γνώμη μου είναι αποτελεσματικότερο να προσεγγίζονται συλλογικά, ώστε και να αναζητούνται συλλογικά πάλι λύσεις και να είναι σωστά ενημερωμένοι όλοι οι συνάδελφοι.
Τ360: Ποια είναι η κατάσταση στο νησί με τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης;
Α.Π.: Αν εμείς κάτι θεωρούμε αντικειμενική πληγή για τον ελληνικό τουρισμό, αυτή είναι τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, τα οποία σε μεγάλο βαθμό λειτουργούν ανεξέλεγκτα, χωρίς προδιαγραφές, ελέγχους αλλά και υποχρεώσεις, αποτελώντας μάλιστα διπλό πρόβλημα, μιας και αφαιρούν στέγες κατοικίας για την κάλυψη των αναγκών των σε κατοικίες στο νησί μας. Σε ο,τι αφορά τη βραχυχρόνια η θέση μας είναι καθαρή. Πέρα από τους ελέγχους ώστε να διασφαλίζεται συνολικά η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών στον τουρισμό, ζητάμε την αντιμετώπιση της βραχυχρόνιας μίσθωσης θεσμικά, ώστε να λειτουργούν με επαγγελματικούς όρους είτε ως ξενοδοχεία είτε ως ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Τ360: Πως κρίνετε την πορεία της τουριστικής ζήτησης την χρονιά που μας πέρασε τόσο για τον προορισμό όσο και για τα ξενοδοχεία; Διαφοροποιούνται πόσο και πως τα αποτελέσματα ανάλογα με το μέγεθος ή την κατηγορία των ξενοδοχείων;
Α.Π.: Το 2022 ήταν κατά γενική εκτίμηση η καλύτερη χρονιά στην ιστορία του ελληνικού τουρισμού, συνδυαστικά τόσο σε ποιότητα όσο και σε εισπράξεις, αλλά και σε αριθμούς αφίξεων. Το 2023 στη Σαντορίνη εμφάνισε πτώση σε σχέση με το 2022 από 5-10% ειδικά στις πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες 5 αστέρων, κάτι που ήδη μας προβληματίζει και συζητιέται, μιας και στα ίδια επίπεδα φαίνεται ότι θα κινηθεί και το 2024.
Τ360: Υπάρχει πρόβλημα κορεσμού από πλευράς ξενοδοχειακών κλινών με δεδομένη την μεγάλη τουριστική ζήτηση; Τι θα προτείνατε σχετικά με τις υφιστάμενες ξενοδοχειακές μονάδες αλλά και για μελλοντικές επενδύσεις. Τι θα συστήνατε στους ενδιαφερόμενους επενδυτές;
Α.Π.: Ο κορεσμός αποτελεί θεωρητική και υποκειμενική εκτίμηση, και όχι πρακτική. Για εμάς σημασία έχει η βιώσιμη ανάπτυξη, αυτή που σέβεται το περιβάλλον, αυτή που υποχρεούται να σεβαστεί το περιβάλλον. Και με αυτό το δεδομένο θα πρέπει να εξετάζεται κάθε νέα αλλά και υπάρχουσα κτιριακή επένδυση και υποδομή. Κατάλληλοι όμως γι αυτά τα θέματα είναι οι αρμόδιοι επιστήμονες και οι αρχές, με τον “Ειδικό Πολεοδομικό Χωροταξικό Σχεδιασμό” για τη Σαντορίνη να δίνει οριστική λύση όταν ολοκληρωθεί, προσδιορίζοντας τις χρήσεις της γης. Εμείς λέμε ναι, να παγώσουν οι νέες άδειες μέχρι την ολοκλήρωση αυτού του σχεδίου κι από τότε και μετά κάθε οικοδομική δραστηριότητα να ελέγχεται αυστηρά στη βάση του σχεδίου.
Τ360: Ποιοι είναι οι βασικότεροι επικοινωνιακοί στόχοι της Σαντορίνης;
Α.Π.: Στόχος μας είναι να συμμετάσχουμε στις κυριότερες διεθνείς εκθέσεις, καθώς και στα κυριότερα workshops και roadshow υποστηρίζοντας το νησί μας.
Τ360: Εκπαίδευση – τουριστική απασχόληση. Ποιο είναι το μέγεθος του προβλήματος της ποιοτικής και ποσοτικής ανεπάρκειας του προσωπικού στις τουριστικές επιχειρήσεις και ειδικότερα στα ξενοδοχεία της Σαντορίνης: Τι θα μπορούσε να βελτιώσει την κατάσταση σε βραχυχρόνιο ορίζοντα και τι σε μακροπρόθεσμο επίπεδο σχεδιασμού;
Α.Π.: Το μέγεθος του προβλήματος της ποιοτικής και ποσοτικής ανεπάρκειας του προσωπικού στις τουριστικές επιχειρήσεις και ειδικότερα στα ξενοδοχεία της Σαντορίνης είναι μεγάλο και απ’ ο,τι φαίνεται για τα επόμενα χρόνια θα γίνεται και μεγαλύτερο και σε ποιοτικό επίπεδο, μιας και δυστυχώς δεν υπάρχουν οι αντίστοιχες δημόσιες σχολές τουριστικής εκπαίδευσης στη χώρα μας, με το πρόβλημα να είναι τεράστιο, μιας κι αντί να ανοίγουν σχολές, κλείνουν κι αυτές που υπήρχαν με χαρακτηριστικά παραδείγματα τα δημόσια ΙΕΚ και ΤΕΙ. Την κατάσταση κατά τη γνώμη μου θα μπορούσε να βελτιώσει τόσο σε βραχυχρόνιο ορίζοντα όσο και σε μακροπρόθεσμο επίπεδο η Πολιτεία, υποστηρίζοντας τον τουρισμό κι επιτέλους βλέποντας τον ως σοβαρό πυλώνα της οικονομίας της χώρας και στήριξης της εργασίας, σχεδιάζοντας παράλληλα ένα ολοκαίνουργιο πλαίσιο εκπαίδευσης για τους εργαζόμενους στον τουρισμό.
Τ360: Η σημασία της συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση. Είναι ικανοποιητική; Πως και που θα μπορούσε να βελτιωθεί; Ποιος είναι ο ρόλος της Ένωσης Ξενοδόχων Σαντορίνης και ποιοι οι στόχοι σας ως νέος πρόεδρος και νέο ΔΣ;
Τι σημαίνει να είσαι ο νεότερος πρόεδρος Ξενοδόχων. Ευκαιρίες, προκλήσεις, στόχοι …
Α.Π.: Είμαστε και από τις δύο πλευρές, κι εγώ ως πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων και ο νέος δήμαρχος Θήρας ο κ. Ζώρζος, παρά το γεγονός ότι έχει υπάρξει στο παρελθόν για 2 θητείες δήμαρχος μέχρι το 2019, νέοι στα καθήκοντά μας, κάτι που πιστεύω ότι αποτελεί καλή συγκυρία για τη δημιουργία μιας καλής κι αποτελεσματικής συνεργασίας για το καλό του νησιού. Άλλωστε η εποχή κι οι συγκυρίες επιβάλουν πιο πολύ παρά ποτέ συγκλίσεις και συνεργασίες πάντοτε με σκοπό το καλύτερο για όλους. Εμείς ως Ένωση Ξενοδόχων είμαστε διατεθειμένοι όχι μόνο να συνεργαστούμε στενά, αλλά με την τεχνογνωσία και την εμπειρία μας στο χώρο να μπούμε και μπροστά μαζί με κάθε άλλο ενδιαφερόμενο παραγωγικό φορέα, στις προσπάθειες που μπορούν να γίνουν με τη στήριξη του Δήμου Θήρας για να κρατήσουμε τη Σαντορίνη στη θέση που της αξίζει κι αξίζει σε όλους τους κατοίκους κι επαγγελματίες της.
Τ360: Τι σημαίνει για εσάς στην πράξη η πολυσυζητημένη “βιώσιμη ανάπτυξη”;
Α.Π.: Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί αναγκαιότητα και οι δημόσιες υποδομές οφείλουν πια να συμβαδίζουν με τις ιδιωτικές επενδύσεις.
Η βιώσιμη ανάπτυξη πλέον αποτελεί προτεραιότητα για όλους μας και ιδιαίτερα για τον τουριστικό κλάδο, όπου αφενός κρινόμαστε από τους επισκέπτες κι αφετέρου οφείλουμε να προστατεύουμε το περιβάλλον αφήνοντας από τις δραστηριότητές μας το ελάχιστο δυνατό αποτύπωμα. Η βιώσιμη ανάπτυξη δεν πρέπει να αποτελεί για κανέναν ιδιώτη ή δημόσιο φορέα σχήμα λόγου ή τάση της εποχής προς εκμετάλλευση για προσωπικά οφέλη ή για τη συγκάλυψη άλλων αντίθετων πράξεων ή προθέσεων, αλλά πρέπει να αναδειχθεί σε θωρακισμένη υποχρέωση όλων μας και κάθε δράσης μας, ως προς το φυσικό περιβάλλον που μας φιλοξενεί αλλά και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε τόπου χωρίς τα οποία χάνουμε το σημαντικότερο πλεονέκτημά μας ειδικά στον τουρισμό.
Σε ο,τι όμως εσχάτως αποκαλείται “υπερτουρισμός” πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι στον επαγγελματικό χώρο του τουρισμού δεν έχουμε τέτοιον όρο που να μας υπαγορεύει συγκεκριμένα πράγματα. Κατά την άποψή μου ο όρος αυτός εκφράζει σε μεγάλο βαθμό τις αδυναμίες τόσο του κράτους όσο και της τοπικής αυτοδιοίκησης να αναλάβουν τις ευθύνες τους και αφενός να διαχειριστούν τις τουριστικές ροές κι αφετέρου να τους παρέχουν ποιοτικές υποδομές. Στη Σαντορίνη για παράδειγμα, λείπουν σοβαρές τουριστικές υποδομές, όπως ένα σύγχρονο λιμάνι κι οδικό δίκτυο, την ώρα που τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί δεκάδες νέες ξενοδοχειακές μονάδες κι έχει ανακαινιστεί το σύνολο των καταλυμάτων του νησιού ώστε να προσφέρονται ποιοτικές υπηρεσίες, με το νησί να συνεχίζει να αποτελεί σημαντικότατο προορισμό κρουαζιέρας. Με αυτά τα δεδομένα η πολιτεία θα έπρεπε να έχει αναλάβει τις ευθύνες της σε συνεργασία με τους τοπικούς παραγωγικούς φορείς και τους επιχειρηματίες του τουρισμού, κι όχι να τους ενοχοποιεί αποφεύγοντας να βάλει όρια και να διαχειριστεί την κατάσταση. Προσωπικά θεωρώ οτι η εφαρμογή του DMO για τη διαχείρισή της Σαντορίνης πρέπει να ξεκινήσει να συζητιέται ώστε να εφαρμοστεί άμεσα.
Τέλος, ως προς τη θέση της Σαντορίνης στον Ελληνικό τουρισμό, η επαναλαμβανόμενη παρουσία της τα πολλά τελευταία χρόνια στις πρώτες θέσεις των προτιμήσεων διεθνώς, αποδεικνύει τη δυναμική της, με τη διατήρηση αυτής της θέσης σε ολοένα και πιο απαιτητικά δεδομένα και συγκυρίες, να αποτελεί διαρκές στοίχημα τόσο της τοπικής και επιχειρηματικής κοινότητας και της αυτοδιοίκησης, όσο και εθνικό μέσα από επικαιροποιημένη νομοθεσία.
Ως επιχειρηματίας ξενοδόχος της Σαντορίνης και πρόεδρος των συναδέλφων επιχειρηματιών ξενοδόχων, εύχομαι η φετινή χρονιά να ικανοποιήσει τις προσδοκίες τόσο όλων των συναδέλφων μου, όσο και των επισκεπτών μας για την πλειονότητα των οποίων η επίσκεψη στο νησί μας αποτελεί όνειρο ζωής!
